Een pijnlijke patellapees bij de start van de voorbereiding op het nieuwe seizoen? Een zeurende schouder na een weekend klussen? Mogelijk heb je last van peestendinopathie, met een onevenwicht tussen belasting en belastbaarheid als een van de factoren die mogelijk aan de oorzaak hiervan liggen.
Oefeningen doen, of een injectie cortisone? Wat zegt de wetenschap?
Het antwoord hierop is afhankelijk van de betrokken pees, resultaten van studies over de patellapees zijn daarom niet direct ook toepasbaar op achillespees tendinopathie. Hieronder een korte samenvatting van de meest recente studies.
Bij tendinopathie op één van de pezen rond de schoudergordel (rotator cuff, bicepspees, …) wordt zeer vaak een cortisone injectie als eerste behandeling voorgesteld. Uit onderzoek blijkt dat dit verlichting biedt in 20% van de gevallen. Vaak werkt dit ook enkel op korte termijn (6-8 weken). De injectie kan ook enkele bijwerkingen hebben, waar men rekening mee zou moeten houden in het opstellen van het behandelplan. Elke patiënt zou individueel onderzocht moeten worden en in samenspraak met behandelend arts en kinesitherapeut vervolgens een revalidatietraject moeten doorlopen, eventueel aangevuld met medicatie als symptoomverlichting.
Voor gluteale tendinopathie (pezen rond het heupgewricht) werd in een recente studie een groep patiënten ingedeeld en drie mogelijk behandelingen.
- oefenprogramma met informatie over tendinopathie en een oefenprogramma van 8 weken;
- infiltratie met cortisone;
- geen behandeling en gewoon afwachten.
Na 8 weken werd het oefenprogramma afgerond. De patiënten die het oefenprogramma voltooiden rapporteerden betere vooruitgang en minder pijn dan de groep met de cortisone injectie. Zowel de groep met het oefenprogramma als de groep met de injectie gaven aan meer vooruitgang te boeken vergeleken met de groep die niks ondernomen had.
Ook op de lange termijn (na 52 weken) werden deze patiënten opnieuw geëvalueerd. Hier bleek dat de patiënten die het oefenschema volgden ook op de lange termijn meer vooruitgang voelden vergeleken met cortisone injectie en de groep die niets ondernomen heeft. De pijnscores waren na één jaar vergelijkbaar tussen beide groepen.
Voor de behandeling van tendinopathieën kunnen verschillende belastingsvormen gebruikt worden.
Bij isometrische krachtoefeningen ligt de nadruk op het langdurig aanspannen van de betrokken spier en pees (tot 45″) in een bepaalde positie. Gevolgd door een relatief langere rustperiode. Er zijn onderzoeken die een pijndempend effect aantonen, maar vooral bij patellapees tendinopathie.
Deze vorm van oefeningen biedt wel enkele voordelen:
- gemakkelijke oefeningen zonder complexe coördinatie;
- relatief weinig belastend voor patiënten die angst hebben om de pees te belasten;
- efficiënt om veranderingen in peesweefsel te stimuleren en herstel te bevorderen indien de belasting hoog genoeg is.
Excentrische krachtoefeningen zijn oefenvormen waarbij de nadruk ligt op een het traag en gecontroleerd laten langer worden van de spier. Een goed voorbeeld hiervan is een calf raise waarbij de patiënt snel op de tippen gaat staan met twee benen en traag en gecontroleerd op één been de hiel terug laat zakken naar de grond. Dit traag zakken is excentrische belasting.
Een andere vorm is heavy slow resistance training waarbij krachtoefeningen uitgevoerd worden op een vooraf bepaald tempo. De belasting bij deze oefeningen is eerder hoog, omdat het aantal herhalingen per reeks lager gehouden wordt. Vergelijkende studies tussen de laatste twee vormen tonen aan dat ze even efficiënt zijn om peesweefsel te herstellen en spierkracht te bevorderen binnen een periode van 12 weken. Patiënten geven wel aan dat heavy slow resistance training beter tolereren dan zuiver excentrische belasting en minder tijd in beslag neemt.
Waarom zou je deze overbelasting nog verder belasten met oefeningen?
Essentieel hierbij is de balans tussen belasting en belastbaarheid herstellen. Niet te veel belasting te snel opbouwen, maar ook de pees niet langdurig ontlasten en rust geven (= underloading). Dit proberen we aan de hand van symptoomcontrole. Zo leren patiënten omgaan met belasting en begrijpen hoe het komt dat klachten soms enkele dagen terug ‘opflakkeren’. Wanneer je als patiënt begrijpt waarom dit kan gebeuren is het ook gemakkelijker om je aan het opgestelde oefenprogramma te houden.
De schaal hieronder helpt om een inschatting te maken hoe de pees op belasting reageert. Is de belasting acceptabel (0-3 score) dan kan de belasting progressief opgebouwd worden. Bij gemiddelde pijnscores (4-5 score) is de belasting hoog genoeg en moet er opgepast worden voor een overload. Alle hogere scores (6-10 score) geven aan dat de belasting (oefeningen, dagelijkse activiteiten) een overload op de pees geven en moeten worden verminderd.
Belasting aanpassen, hoe doe je dit dan?
In het geval van underload/overload zijn er verschillende factoren die aangepast kunnen worden om de belasting te vergroten/verminderen:
- volume (bv. totale duur van alle oefeningen/trainingen per dag of per week);
- intesiteit (bv. gewicht waarmee oefeningen uitgevoerd worden);
- frequentie (bv. aantal trainingen/oefensessies per dag of per week);
- duur (bv. aantal minuten wandelen per dag);
- biomechanica (bv. gewichtsverlies om belasting op achillespees te verlichten).
Deze factoren worden in samenspraak aangepast, afhankelijk van de reactie van de pees op een bepaalde belasting;
Kan ik nog iets doen om het herstel te bevorderen?
Bij insertionele tendinopathie ziet men vaak peesveranderingen in zone waar bij sommige bewegingen compressie kan ontstaan. Hier kunnen we in de revalidatie en het dagelijkse leven rekening op inspelen om de compressie binnen de perken te houden. Afhankelijk van de betrokken pees gaan bepaalde houdingen meer of minder compressie veroorzaken op de pees. We geven hiervoor specifieke adviezen en passen je oefenprogramma aan om het herstel van de pees te bevorderen en onnodige irritatie te vermijden.
Bij gluteale tendinopathie bijvoorbeeld aanraden om bij zijslapen een kussen tussen de knieën te plaatsen om compressie te verminderen.
Belangrijk voor de patiënt is dat deze weet wat te verwachten en welke behandelingsopties er zijn. In samenspraak wordt er een behandelplan opgesteld, waarin de opbouw van oefeningen besproken wordt en er uitgelegd wordt welke reactie de patiënt hierop kan verwachten. Als de patiënt weet wat hij/zij kan verwachten qua herstelperiode, welke oefeningen er gedaan zullen worden, waarom deze belangrijk zijn en wat hij/zij thuis nog kan doen om het herstel te bevorderen wordt de kans op herstel enkel groter.
In de afbeelding hieronder wordt de opbouw van oefeningen overlopen tot de patiënt uiteindelijk sport kan hervatten.
Vaak wordt er in een eerste acute fase gestart met lichte isometrische belasting, die opgebouwd wordt naar algmene krachtoefeningen (indien nodig ook excentrische vormen of heavy slow resistance). Indien de belastbaarheid toeneemt wordt er meer op sportspecifieke krachttraining gefocust. Wanneer de pees dit ook goed tolereert komt er meer snelheid in de krachtoefeningen met uiteindelijk ook sprong- en kaatsoefeningen, voordat de sport hervat kan worden.
Komt dit ooit nog goed?
Informatie is enorm belangrijk, omdat je als patiënt graag weet wat je moet verwachten en wat je wel of niet mag voelen. Pijn tijdens oefeningen betekent niet dat je de pees aan het beschadigen bent. Met de bovenstaande informatie kan je dit beter plaatsen en indien nodig ook stappen ondernemen om het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid te herstellen.
Het is belangrijk goed te onthouden dat er voor tendinopathieën geen snelle oplossingen bestaan. Onderzoek toont aan dat er pas positieve veranderingen optreden in de pees na een revalidatieperiode van 8-12 weken. Volhouden is dus de boodschap!
Graag nog meer uitleg gehad? Neem zeker contact met ons op en we helpen je graag verder!
Tot Binnenkort!
Team RevaCenter