Ligamentaire letsels in de enkel, zoals verstuikingen of gescheurde enkelbanden, zijn pijnlijke en vaak onvermijdelijke blessures die ons allemaal kunnen overkomen. Maar wat gebeurt er nadat de zwelling is afgenomen en de pijn begint te verminderen? Dat is waar kinesitherapie een cruciale rol speelt. In deze blog nemen we je mee in de wereld van kinesitherapie en hoe het kan bijdragen aan een effectief herstel en het voorkomen van toekomstige enkelproblemen. Ontdek hoe deze beproefde aanpak je weer snel op weg zet naar je favoriete sport.
Een letsel aan de gewrichtsbanden, komt dit vaak voor?
Enkelletsels zijn veelvoorkomende blessures. Op de dienst spoedgevallen zijn 5% van de patiënten gerelateerd aan de gewrichtsbanden van de enkel. Naar schatting krijgt jaarlijks 0,2 – 2% van de bevolking te maken met deze blessure. Dit risico wordt groter naarmate er meer risicofactoren aanwezig zijn die hieronder verder besproken zullen worden.
Welke personen hebben een groter risico?
De kans op een letsel aan de gewrichtsbanden van de enkel (ankle sprain) wordt groter door enkele risicofactoren. Sommige zijn onveranderlijk en andere zijn aanpasbaar.
De onveranderlijke risicofactoren zijn:
- Jonge leeftijd (10-24 jaar)
- Voorgeschiedenis van enkelletsels
- Multidirectionele sporten aan hoge snelheid beoefenen
- Indoor sporten met hogere wrijving op grondoppervlak
- Tragere sensorimotorische reactiesnelheid
- Hogere BMI
- Verminderde kracht in spieren rond heup en enkel
- Verminderde proprioceptie (gevoel van positionering van gewricht in de ruimte)
- Verminderde posturale controle en reactiesnelheid van stabiliserende spieren rond enkel
Een ankle sprain is vaak het gevolg van een persoon/atleet, met bepaalde risicofactoren, die in een positie terechtkomt waar het risico op letsel verhoogd is. Vaak is dit mechanisme een stap/landing voorwaarts of zijwaarts waarbij:
- De voet gepositioneerd is in een meer gesupineerde positie (kanteling binnenwaarts) net voor grondcontact
- Verminderde activatie van stabiliserende spieren rond buitenzijde enkel (m. peroneii)
Zonder voldoende pre-activatie kunnen de stabiliserende spieren onvoldoende snel reageren (50-80 msec) om het binnenwaarts kantelen van de voet tegen te gaan. Ook zijn deze in het nadeel, vanwege de grotere hefboom waarmee de voet naar binnen kantelt op de laterale zijde van de voet.
Wanneer kan er best een Rx-foto genomen worden?
Na een acuut enkelletsel is het soms moeilijk inschatten of er een onderliggende fractuur aanwezig kan zijn, zeker omdat er vaak ook veel zwelling aanwezig is. Daarom zijn de Ottowa Ankle Rules in het leven geroepen. Indien een van de volgende symptomen aanwezig zijn kan er best voor de zekerheid eens Rx gemaakt worden:
- Pijn bij steunen op het aangedane lidmaat
- Gevoeligheid in zone rond malleoli of demiddenvoet met pijnlijke palpatie van de malleoli, naviculare of metatarsaal V
- Pijscore van > 5/10
Kan ik op een veilige manier sport hervatten? Blijft dit mogelijk een zwakke plek?
Na een acute ankle sprain worden de eerste dagen vaak gekenmerkt door pijn en zwelling (5-20 mm toename in diameter rond het gewricht). Pijnscores liggen in deze acute fase vaak relatief hoog met 2,5-6,5/10.
Tijdens de revalidatie wordt, indien pijn dit toelaat, direct gewerkt op mobiliteit en proprioceptie (houdings- en bewegingsgevoel). Studies tonen aan dat de pijn en aanwezige zwelling ervoor zorgen dat deze proprioceptie en activatiepatronen van stabiliserende spieren rond de enkel verstoord worden. Vervolgens wordt er gewerkt op spierkracht terwijl de beschadigde ligamenten verder herstellen. Dit wordt verder opgebouwd tot uiteindelijk explosieve multidirectionele sprong- en landingsoefeningen zonder problemen uitgevoerd kunnen worden.
50-70 % van de patiënten herstelt volledig na een letsel aan de gewrichtsbanden en kan sport hervatten.
30-50% ontwikkelt echter een chronische enkelinstabiliteit, die verregaande gevolgen kan hebben. Deze patiënten ervaren regelmatig pijn en instabiliteit met af en toe opnieuw een inversietrauma waarbij de voet ‘omgeslaan’ wordt.
Om te voorkomen dat chronisch enkelinstabiliteit zich kan ontwikkelen is het belangrijk de revalidatie volledig te doorlopen. Vaak zien we dat langdurige instabiliteit gevolgen kan hebben voor de gezondheid van het enkelgewricht. Het kraakbeen aan de binnenzijde van het talocruraal gewricht kan ‘gekneusd’ of ‘beschadigd’ worden indien het een zwaar letsel betreft (in 44% van de gevallen aanwezig). Uit ander onderzoek blijkt dat ook de bewegingspatronen van patiënten met chronische enkelinstabiliteit verandert t.o.v. ‘gezonde personen’. Men merkt dat er in de verschillende gewrichten van het onderste lidmaat minder beweging in het sagittale vlak optreedt (= minder schokabsorptie) waardoor er meer belasting op het gewricht komt. Hierbij komt nog dat deze patiënten ook hun bewegingstrategieën aanpassen en landen met meer supinatie op de laterale voetrand. De mogelijke aanwezigheid van een kraakbeenletsel in combinatie met een veranderd bewegingspatroon maakt het enkelgewricht kwetsbaar.
- 80% vertoont na 10 jaar degeneratieve veranderingen (artrose) in het kraakbeen van het talocruraal gewricht.
- Van alle patiënten met posttraumatische enkelartrose is 30% gerelateerd aan ankle sprains.
Dit wijst erop dat het extreem belangrijk is om deze letsel voldoende lang te revalideren. Zo wordt de kans op het ontwikkelen van chronische enkelinstabiliteit drastisch verkleind.
Lang verhaal kort. Krukken, pijnstillers, ijs en rust zijn slechts een deel van het verhaal.
Al lang last van enkelinstabiliteit en geen idee hoe je dit verder aanpakt?
Neem zeker contact met ons op voor meer informatie.
Tot Binnenkort!
Team RevaCenter